weetjes over oeganda

LAND EN BEVOLKING
- Oeganda telt 25 miljoen inwoners, waarvan 87% op het platteland woont. De dichtst bevolkte gebieden zijn het zuiden en het westen van Oeganda. De grootste stam noemt de Baganda: deze omvat 20% van de bevolking en woont rond Kampala.
- Oppervlakte: 235 796 km2
- 85% van het land ligt tussen 900m-1500m boven de zeespiegel.
- Geloof: 85% christenen, 11% moslims. Niet gelovig zijn is hier raar!
- Belangrijkste exportproducten: koffie (terwijl je hier zo goed als geen versgezette koffie kan vinden!!!!), vis, thee en tabak
- Belangrijkste gewassen: bananen, mais, katoen, millet = soort graan, sorghum = soort gras, rijst, cassava = maniok, aardappelen
- In de Human Development Index van de VN staat Oeganda op de 144ste plaats (op 177 landen). Deze index wordt berekend ahv de armoede, geletterheid, opleiding, levensverwachting, kindersterfte. Het is een maat voor algemeen welzijn, in het bijzonder een maat voor welzijn van kinderen. De index wordt gebruikt om landen in te delen als ontwikkeld, ontwikkelingsland of onderontwikkeld en om de impact van economie op levenskwaliteit te meten.


GEZONDHEID
- Levensverwachting: rond de 40 jaar. In de gidsen lees ik 39.5 jaar, de studenten en dokters zeggen 42 jaar.
- HIV percentage: 8-10%
- Kindersterfte onder 5 jaar: 13.7%!!!. Oorzaken: malaria, koorts, HIV, diarree, mazelen, longontsteking)
- Kraambedsterfte: 600-700/100 000 (in de streek rond Mbarara zou het zelfs 1000/100 000 zijn)
- Toegang tot veilige watervoorziening: 45% van de bevolking
- Toegang tot elektriciteit: 4% van de bevolking
- Oorzaken van sterfte bij volwassenen: HIV, tuberculose, malaria

GEOGRAFIE
- Oeganda ligt op een hoogvlakte
- Oeganda wordt begrensd door verschillende bergketens. In het zuidwesten (grens met Rwanda) zijn er bergen. Op de grens met Congo vind je de prachtige Rwenzori Mountains waarvan de hoogste piek Margherita noemt en op 5119m ligt. Op de grens met Kenya ligt Mount Elgon (4321m).
- Oeganda is zeer vruchtbaar, omdat er zoveel water is… (Victoriameer, Lake Albert, Lake George, Lake Edward, Lake Kyogo in het centrum, de oorsprong van de Nijl)
- Klimaat: het evenaarsklimaat wordt wat getemperd door de hoogte. Het heetste deel van het land ligt ten oosten van Lake Albert, de laagste temperaturen vind je op de pieken van de Rwenzori Mountains. De meeste regen valt er in het westen en aan het Victoriameer. Het regenseizoen duurt van middenseptember tot en met november en van maart tot en met mei.

TAAL EN VOLKEREN
- de tweede taal is hier gelukkig Engels. Veel lokale talen behoren tot het Bantu (talenfamilie): het Luganda (taal van de Baganda), Lusogo, Lutoro,... Het voorzetsel Mu- wordt gebruikt voor het lid van een bepaalde stam, het voorzetsel Ba- voor het volk zelf, en het voorzetsel Bu- om de streek te benoemen. Voor de taal wordt het voorzetsel Lu- of Ru- gebruikt, en om de cultuur en religie van een volk te benoemen wordt Ki- gebruikt.
- Bijvoorbeeld: Een Buganda is een lid van de Baganda, die in Buganda wonen. Ze spreken Luganda en hun cultuur is Kiganda.

ETEN EN DRINKEN
- Een typische Oegandese warme maaltijd bestaat meestal uit vlees (geit, rund, varken, kip) of soms vis, 2 zetmeelbronnen (matoke: groene (wel rijpe) bananen waar zee een soort puree van maken, rijst, chapatti, posho, sweet of Irish (=gewone) aardappelen), en een beetje groentjes (witte kool, witte bonen, dodo: iets dat op spinazie trekt, avocado, en af toe wat rauwe tomaat of paprika…)
De meeste Oegandezen die wij hier ontmoeten (studenten, dokters) eten twee keer per dag warm.
- Sommigen eten als ontbijt zelfs warm, en dan nog liefst Katogo (aardappelen/matoke met vlees, incl de ingewanden…) Jammie!
- Je kan hier overal brood kopen. In Rugazi was het meestal van dat fabrieksbrood dat in Groot-Brittanie voor toasts gebruikt wordt. Hier in Mbarara heb je en paar ‘echte’ bakkers. Wij kopen ons brood meestal in de ‘Hot Loaf Bakery’, waar ze ‘vers’ brood hebben. Het is lekker, maar tblijft een beetje fabrieksbrood. Het wit brood is een beetje zoet, als melkbrood. Het bruin brood is dan weer wat zouter dan ons bruin brood. Als beleg smeren we confituur, pindakaas, chocopindakaas, honing… Je kan hier in Mbarara zelfs nutella kopen, maar dat hebben we voorlopig uitgesteld, als troost in zware tijden… Verder eten we nu vaak yoghurt die ze hier in zakjes kopen, met vanilla/aardbeismaak. We kunnen hier ook verse melk kopen, die we dan koken. Eieren zijn er hier ook in overvloed. Verder proberen we veel fruit te eten: ananas, watermeloen, passievruchten, bananen,… Eigenlijk kan je hier in Mbarara alles vinden.
- In Rugazi kregen we ‘s morgens ‘African Tea’: verse melk van de koe, gekookt met theeblaadjes. Int begin even wennen, maar nu missen we t zelfs. Het vult enorm!
- We drinken hier vooral water (gekocht, of gekookt kraantjeswater - dat hier in Mbarara ‘drinkwater’ is), af en toe wat fruitsap (brede waaier aan smaken) en natuurlijk zoals overal ter wereld cola, fanta, sprite,… Op een avondje uit drinken we meestal bier (pilsachtigen zoals Club, Tusker, Bell’s,…). Wijn kan je hier ook drinken, maar een ‘goed glas’ kost nogal veel… Soms kopen we in de supermarket een betaalbare fles, maar tis wel zoete wijn. In Rugazi hebben we ons ‘s avonds zelfs al eens aan Smirnoff (erg he) gewaagd.
- Als t nog niet duidelijk is: honger en dorst hoeven we niet te lijden!!!

ACCOMODATIE
- In Rugazi sliepen we in een stenen gebouw (neenee, geen lemen hutjes), met allemaal tweepersoonskamers. Ik heb er met Eva een kamer gedeeld, gelukkig moesten we toen het bed nog niet delen :-). De bedden hadden nogal vuile mousse matrassen, dus daar hebben we een schone kleurrijke afrikaanse doek over gedrapeerd. Er was stromend water, een douche (koud water) en een normaal westers flush-toilet! In de centra waar andere groepen zaten, beschikten de studenten enkel over donkere, niet al te fris geurende, door andere beesten bevolkte gaten in de grond. Om de 24u was er elektriciteit. Dus om de andere dag zaten we vanaf een uur of 7 in het donker, in het schijnsel van paraffinelampen. In de keuken was er geen fornuis, geen gas, geen frigo (wegens de onvoorspelbare elektriciteit)… Hoe er dan gekookt werd? Op metalen vatjes gevuld met gloeiende houtskool werden de potten en pannen gezet. Zoals ik al eerder zei, moesten we veel geduld hebben voor er eten op tafel kwam. De Oegandezen hebben een zeer gezonde appetijt! Zij aten altijd nog een 4 uurtje rond 6 u :-) : porridge. Dat lijkt op onze griesmeelpap, maar zwaarder en daarom niet zo onze ‘cup of tea’.
- Hier in Mbarara slapen we in het 'expatriot guesthouse’, een eiland of reservaat vol buitenlanders, vnl lesgevers op de unief. Ons huisje ligt recht tegenover de universiteit en het ziekenhuis. 't Is er echt wel gezellig, we hebben er al veel mensen leren kennen (Cubanen, een Nederlandse, Nigerianen, Britten,…). Het is een klein huisje, maar gezellig. In de minikeuken is er een fornuis met oven, jammer genoeg geen koelkast, een boiler. De minibadkamer beschikt over een bad, lavabo en toilet en een megaboiler. Het bed dat ik met Eva deel, is wat aan de smalle kant, maar ik heb het geluk dat Eva geen woelmuis is en bovendien aan de magere kant is. Als we er zonder kleerscheuren uitkomen, ga ik ze trakteren op een etentje! Van donderdag tot en met zondag hebben we wel even geen elektriciteit gehad, maar om onze gsm’s te herladen en voor warm water konden we terecht bij onze buren. We hebben dus nog niet kunnen experimenteren met ons fornuis. Ook geen water kunnen koken, dus we hebben liters flessenwater aangesleept… ‘s Avonds hebben we ons moeten behelpen met kaarsen… Ook gezellig, alleen niet zo praktisch. Je went hier aan alles, zolang er maar water is...
- Zondagavond (5/11) hebben Judith (de Nederlandse) en haar Oegandese vriend Dennis ons vergast op een royale maaltijd, die goed van pas kwam omdat we al 2 dagen geen warm eten hadden gehad. Ze hebben gemarineerd varkensvlees op de barbecue gelegd, en daarbij een curry van warme groenten, rijst en een slaatje van rauwkost gereserveerd. Als dessert hadden Ali en Jane (2 Britten) een fruitsla van ananas, passievrucht en banaan gemaakt. Het was zalig!!!