verlossen is plezant

Hello hello,

De stage
Donderdagvoormiddag ben ik eindelijk eens in het operatiekwartier geraakt. Samen met een hoop andere studenten ben ik meegeweest om te kijken naar een keizersnede op zijn Oegandees. Het duurde eeuwen voor de vrouw eindelijk van het verloskwartier in het operatiekwartier geraakte, ook al was het een ‘urgente’ sectio (kind in nood, de arbeid vorderde niet).
Het verschil met de operatiekwartieren in Europa is natuurlijk hemelsbreed, maar ik vond het eigenlijk nog meevallen… Maar misschien ben ik te positief… De patiente had geluk dat er steriel materiaal was, want blijkbaar wil dat wel eens foutlopen. De zaal zelf was opvallend proper. De basisuitrustig was redelijk antiek, maar aanwezig.

Op t einde van vorige week heb ik bijna al mijn doelstellingen voor verloskunde bereikt: Yihaa! Ik heb donderdagavond en vrijdagvoormiddag de kans gekregen om samen met een andere geneeskundestudent een paar bevallingen te doen en heb ook mijn ‘vaginaal toucher’ (zoals ze dat in dokterstaal noemen) kunnen oefenen…

Donderdagavond was het enorm druk op verloskunde: de patienten stroomden toe. Geruptureerde buitenmoederlijke zwangerschappen, hoogzwangeren, miskramen, baby’s in nood,… Het gevolg van al die serieuze gevallen was dat bijna alle studenten die van wacht waren, in het operatiekwartier zaten… De Belgen bleven dus op het verloskwartier, en daardoor zag ik samen met Regina (5e jaarsstudente) een paar patienten. Twee vrouwen stonden op het punt hun baby uit te persen. In Oeganda komen de meeste vrouwen – als ze al naar een ziekenhuis gaan om te bevallen – maar op het nippertje toe. Het was zo druk, dat er op het verloskwartier zelf bij de eerste vrouw zelfs geen plaats was. We moesten het dus doen in een andere ruimte. Stel je voor! Het moest allemaal heel snel gaan. Ik liep heen en weer op zoek naar het juiste materiaal (watten, steriele klemmen om de navelstreng af te klemmen, steriele handschoenen, spuiten, onze voorschort en gummilaarzen…), terwijl Regina de vrouw instructies gaf. Bij de eerste bevalling heb ik vooral materiaal aangegeven, het hoofdje van de kleine mee omvat en eens hij geboren was, hem mee genomen om te verzorgen (proper maken, wegen, navelstreng afbinden (met de rekjes van een handschoen)). Dat vind ik zalig! Het was het eerste kind van de vrouw en ze heeft ons uitgebreid bedankt: “God bless you”…
De tweede vrouw hebben we gelukkig kunnen verlossen op het verloskwartier zelf. Heb nog wat meer mee geholpen… Het werd elke keer leuker! Het was weer een jongetje… Rond half 1 ‘s nachts zijn Eva en ik naar huis gegaan, maar eerst hebben we nog eten en drinken aangehaald voor Data (een ‘intern’) en Regina, die nog geen avondeten hadden gehad. Onze goede daad voor donderdag: de hongerigen spijzen en de dorstigen laven.
De studenten stellen het bijzonder op prijs dat we ook een handje toesteken ‘s avonds. Een van hen is mij op een ochtend expliciet komen bedanken. Dat is wel een opmerkelijk verschil met Belgie, dat je veel uitdrukkelijker voor alles wordt bedankt, ook al vind je het zelf vanzelfsprekend wat je doet.

Vrijdagvoormiddag heb ik samen met Dorah een hoogzwangere vrouw gezien, die op het punt stond te bevallen. Ik kon nog eens mijn onderzoek oefenen en even later heb ik samen met Dorah de bevalling gedaan. Gelukkig dat Dorah en de vroedvrouw er waren, want de navelstreng zat rond de nek van de baby.
Alleen bevallingen doen, is misschien wel leuk, maar als je een paar keer wat hebt zien mislopen, ben je toch meer op je gemak als je vergezeld wordt door ervaren ‘verlossers’. Helemaal op je eentje verlossen is eigenlijk een utopie, het is altijd teamwork.
Als afsluiter van mijn week op het verloskwartier heb ik zelfstandig een zwangere vrouw onderzocht en mijn bevindingen van het inwendig onderzoek waren helemaal correct! Ik was zo fier als een gieter! Jaja, een kinderhand is snel gevuld.

Ik hoop deze week ‘s avonds of in het weekend nog wat meer bevallingen te kunnen doen, maar Eva staat deze week op het verloskwartier, dus we zullen zien.

Vrije tijd
Vrijdagavond zijn we door de Duitsers (Steffi en Lorena) uitgenodigd op het afscheidsfeestje van Chris, de Australische hematoloog die in London werkt en zich op en top Brits gedraagt. Hij is hier twee weken les komen geven aan de postgraduates die inwendige ziekten studeren. Steffi en Lorena hadden hun best nogal gedaan! We hebben weeral erorm lekker (en veel) gegeten en leuk gebabbeld met Jerome (Oegandese vriend van de Duitsers) en Tony (Britse dokter die hier hoofd is van inwendige ziekten). Na het eten werd er nog verder uitgegaan in de Vision Empire. Eva en ik hebben forfait gegeven, omdat de vermoeidheid van ons nachtje verloskunde nog in onze kleren zat en we de volgende ochtend op weekend gingen vertrekken.

Zaterdagmorgen zijn we in gezelschap van Steffi en Lorena om 9u15 in de regen vertrokken richting Kabale. We proberen eens iets nieuws en zoeken een ‘matatu’ (minibusje) om ons tot daar te rijden. Op enkele riskante inhaalmanoeuvres na rijdt de chauffeur opvallend veilig. Het duurt niet lang voor we er eentje vinden en we hebben het geluk dat het met ons erbij vol zit en dus direct vertrekt.
Kabale ligt op zo’n 200 km van Mbarara, in het zuidwesten van Oeganda, niet zo ver van de grens met Rwanda. De streek rond Kabale wordt ook wel eens het Zwitserland van Afrika genoemd, omwille van de prachtige groene heuvels met terrassen, de meren en de bossen. Twee en een half uur later zijn we al in het centrum van Kabale, waar we direct kunnen overstappen in een ‘special hire’ die ons naar Lake Bunyoni brengt. De weg voert ons langs prachtige landschappen: groen, heuvelachtig, eindeloos… Alleen de aanhoudende regen is een beetje spelbreker.

Lake Bunyoni is eigenlijke een ondergelopen vallei, en zou zo’n 8000 jaar geleden ontstaan zijn toen de lava stroom uit de Virunga Bergen de rivier blokkeerde en zo een natuurlijke dam vormde. De totale oppervlakte van het meer bedraagt 60 km2, en op zijn diepste punt zou het zo’n 45 m diep zijn. Het meer ligt op 1840m boven de zeespiegel en sommige van de steile terrasheuvels die het meer afgrenzen, reiken tot 2500m. Door zijn hoge ligging is het er ‘koud’. In Lake Bunyoni liggen zo’n 20 eilandjes. Om er een paar te noemen:
- Bwama island is het grootste eiland. In 1929 richtte Leonard Sharp, een Britse arts, hier een leprakolonie op, waar gedurende meer dan 30 jaar meer dan 100 patienten warden verzorgd. Sinds 1960 is lepra uitgeroeid in de streek en nu is er op het eiland een school en een handwerkcentrum voor gehandicapten.
- Itambira island
- Bushara island, waar wij hebben overnacht
- Akampene island = Punishment Island. Het verhaal dat aan dit eiland verbonden is, zegt veel over het taboe van de Bakiga (de stam van de streek) rond voorhuwelijkse seks. Ongetrouwde meisjes die zwanger werden, zouden naar dit eiland verbannen zijn. Een man die niet voldoende bruidsschat kon betalen voor een ‘reine’ bruid, kon op het eiland dan een ‘onteerde’ bruid afhalen. Als het meisje pech had, en er geen man kwam opdagen, restte haar de hongerdood.
- Akabucuranuka island (lett. upside down). Hierover wordt het volgende verhaal verteld. Een groep mannen weigerde hun resterende bier te delen met een oude vrouw die was aangemeerd met haar kano. Jammer genoeg was deze vrouw een tovenares. Misnoegd keerde ze terug naar haar kano en peddelde een eindje verderop. Daar gebruikte ze haar magische krachten om het eiland op zijn kop te draaien: de mannen verdronken. Hierna keerde ze het eiland terug om, alsof er niets gebeurd was.

Aan de oevers van Lake Bunyoni begeven we ons op de aanmeersteiger voor kano’s, en stappen over in een ‘dugout canoe’. In de regen peddelen we naar Bushara Island. Ik voel me precies Frodo in een scene van Lord of the Rings: het uitgstrekte meer, omringd door heuvels die statig oprijzen langs de oevers, waarvan de toppen gehuld in de mist, het ritmische geluid van de peddels, voor de rest stilte, en in de verte het mystieke eiland waar we naartoe varen,… Nee nee, ik had niets gepakt... :-)
Ruim een half uur later meren we aan op Bushara Island. (Check it out op www.busharaislandcamp.com) We beklimmen de heuvel. Op de top ligt een soort grote ‘hut’, waarvan de wanden open zijn, en vanwaaruit je dus een prachtig uitzicht hebt op de omgeving. Na de lunch trekken we naar onze cottage (Kingfisher cottage). Het enige jammere is dat alle tenten al volgeboekt waren, want de cottage is wel wat duurder dan we gewend zijn. De douche en het toilet bevinden zich in een bijgebouwtje. Er is op het eiland geen stromend water en geen elektriciteit. Douchen gebeurt ahv een reservoir, dat op vraag kan gevuld worden met warm water. Het toilet is hier een veredelde put. Echt back to basics, maar zeer charmant! We verkennen het eiland: in minder dan een uur kunnen we er volledig rond lopen. Het is er super: buiten het getsjilp van de vele vogels, het geritsel van bladeren en het gekwetter van mijn reisgezellen, is het er muisstil. Het uitzicht over het meer is prachtig. Voor de eerste keer sinds we hier zijn, moeten we ons ‘s avonds lekker induffelen. Gelukkig maken ze in het ‘restaurant’ ‘s avonds het haardvuur aan. In het schijnsel van kaarsen en paraffinelampen lezen, schrijven en babbelen we wat. Moe maar zeer gelukkig kruipen we vroeg in ons bed. We hebben een extra deken nodig, en ik wikkel mijn fleece rond mijn voeten. Het is pikkedonker en muisstil op het eiland.

Zondagmorgen (gelukkig is de zon van de partij) zijn we na een stevig ontbijt onder begeleiding van een gids naar het vasteland gepeddeld om daar een wandeling van 4 uur te maken en naar de vogeltjes te kijken. We klimmen twee keer tot op een heuveltop onder brandende zon, om van het prachtige uitzicht te genieten. Het is het mooiste dat ik al heb gezien hier…
In de namiddag hangen we de waaghals uit bij de ‘rope swing’. Aan een dikke tak van een boom bij de oever van het eiland hangt er een touw. Vanop een platform kan je dan springen – terwijl je je goed vasthoudt aan het touw natuurlijk. Je vliegt eerst over 2 meter oever, dan over 5 meter riet en tenslotte over het meer. Het touw beschrijft toch wel een boog van 10 m. Het ziet er vreselijk hoog en ver uit als je bovenop het platform staat. Belangrijk is dat je niet te vroeg loslaat, want anders beland je zoals Lorena in het riet. Voor diegenen die de blonde Vlaamse boerendochter willen zien springen: heb een filmpje doorgestuurd naar mijn lieve ouders, zussen en vriend. Na een spectaculaire plons in het water ben ik dan een stuk rond het eiland gezwommen. Zaaaalig! Lake Bunyoni is trouwens het enige meer waar je kan zwemmen. In andere meren wordt het afgeraden omdat er schistosomiasis in zit.
Onze avondwandeling is jammer genoeg geannuleerd wegens onweer. De avond afgesloten aan het haardvuur, gelukkig was de nacht al iets minder koud…

Gisterenmorgen zijn we na een lekker ontbijt onze terugreis gestart, die iets minder vlot verliep dan de heenreis. Om 9u zaten we in de motorboot die ons terug naar het vasteland voerde. Eens op het vasteland zijn we zoals de locals in de open laadruimte van een truck gekropen. Na wat schijnbewegingen (gas geven, 2 meter vooruit, 2 meter achteruit) zijn we na een uur eindelijk vertrokken. Best wel eens de moeite om te proberen, maar niet de efficientste manier van reizen! Rond de middag zijn we pas in Kabale centrum kunnen vertrekken, omdat de matatu ook maar rondjes bleef rijden tot hij vol zat. Nog eens twee uur later waren we terug ‘thuis’.

Gisteren wachtte er mij in Mbarara nog een verrassing: in de bibliotheek kwam er een man naar me toe met een postkaartje van Rome, van Lief, Gille, ma en pa. Ondanks het feit dat ik hier geen adres heb, bleek University hospital, Rein van Ginckel, Mbarara, Uganda genoeg te zijn…

Sinds gisterennamiddag zijn we dus terug aan het werken… Over al die belevenissen hoor je tegen het einde van de week iets. Echt wel bizar dat het al onze laatste week op gynaecologie is…

Lieve Belgen,
Houd jullie lekker warm ginder in Belgie, ik doe dat hier ook… :-)
Dikke kus,
Rein – alias Jane